شادکامي واقعي عزاداران حس

نقدی بر بیان احکام شرعی در مراسم نماز جمعه تهران همایون سلحشور فرد، کارشناس بهداشت محیط و دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت در یکی از برنامه‌های نماز جمعه تهران، بیان احکام شرعی پیش از خطبه ها به موضوع مصافحه در شرائط همه‌گیری بیماری کرونا اختصاص داشت و یک عالم دینی با ذکر مقدمه‌ای در خصوص احکام اولیه و ثانویه، اظهار داشت که علی‌رغم ثواب بسیاری که برای مصافحه در روایات برشمرده شده است، اما با توجه به خطر جانی دست دادن با یکدیگر در شرائط همه‌گیری بیماری، این استحباب برداشته می‌شود (1) اما بیان حکم شرعی در هر موضوعی مستلزم شناخت کلیه جوانب آن موضوع است. اگر یک پزشک به منظور پیشگیری از شیوع بیماری می‌گوید «با یکدیگر دست ندهید!» باید بداند فلسفه مصافحه چیست، چه آثار و برکاتی دارد و آیا احتمال انتقال بیماری از این طریق به اندازه‌ای هست که لازم باشد از منافع بی‌شمار اخلاقی، اجتماعی، روانی و حتی مادی آن صرف نظر کرد؟ و اگر یک عالم دینی می‌خواهد موضعش را در این باره مشخص کند باید به متخصصینی رجوع کند که ملاحظات مذکور را در توصیه‌هایشان رعایت کرده باشند. وقتی با توجه به نتایج بررسی‌ها، احتمال انتقال بیماری کرونا از طریق سطوح بسیار ناچیز (2) و حداکثر 1% (3) عنوان شده است، چه دلیلی بر صدور حکم ثانویه به منظور پرهیز از مصافحه وجود دارد؟ آیا همان عالم دینی که از منزل به سمت مصلّی حرکت کرده، احتمال بروز حادثه و خطر جانی برایش وجود نداشته است؟ بر فرض هم که مصافحه خطری از نظر انتقال ویروس داشته باشد، ابتدا باید دید آیا راهی برای مصون ماندن از بیماری ضمن حفظ این سنت پسندیده وجود دارد یا خیر. اگر قرار باشد ویروس کرونا از طریق مصافحه منتقل شود، این انتقال به صورت غیرمستقیم و زمان شادکامي واقعي عزاداران حس...

همایون سلحشور فرد، دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت روزی در آذر ماه سال 98 بود که کمیته اضطرار آلودگی هوا خبر از تعطیلی مدارس و دانشگاه ها داد. اما با این حال پشت سر هم خبرهای ضد و نقیض فراوانی در رسانه ملی و خبرگزاری ها منتشر می شد. زیرنویس شبکه خبر سیما از قول استاندار تهران یک بار نوشت «دانشگاه های استان تهران فردا باز است» و ساعاتی بعد دوباره از قول همان استاندار این خبر درج شد که «دانشگاه های استان تهران برای روز شنبه و یکشنبه تعطیل است». با اعلام خبر تعطیلی دانشگاه ها باید کارمندان دانشگاه از بلاتکلیفی در می آمدند و آخر شب با خیال راحت می خوابیدند اما بحثی در گرفت که برخی منابع اعلام می کردند فقط بخش آموزشی دانشگاه تعطیل است و بخش اداری به فعالیت خود ادامه می دهد و برخی منابع نیز اعلام می کردند وقتی به طور مطلق اعلام می کنند دانشگاه ها تعطیل است دیگر معنی ندارد که بخش اداری و آموزشی را جدا کنیم. خلاصه به هر ترتیب با جمع بندی اخبار و اطلاعیه ها به این نتیجه رسیدیم که دانشگاه ها به طور کلی تعطیل است مگر اینکه روابط عمومی یک دانشگاه رسماً اعلام کند که بخش اداری تعطیل نیست، لذا کارکنانی که روابط عمومی دانشگاه محل خدمتشان اطلاعیه ای را در این خصوص منتشر نکردند، خیالشان بابت تعطیلی راحت شد و به سر کار نرفتند، اما نکته جالب توجه اینکه برخی دانشگاه هایی که کارکنانشان پیرو اعلام رسمی استاندار تهران در رسانه ملی مبنی بر تعطیلی دانشگاه ها - بدون تفکیک بخش اداری و آموزشی- به دلیل آلودگی هوا سر کار نرفتند، از کارکنانشان خواستند که همگی آن روز را مرخصی استحقاقی رد کنند!   ما آن روز از این پدیده به عنوان بحران تصمیم گیری و فاجعه مدیریت یاد کردیم که تا ساعات شادکامي واقعي عزاداران حس...

همایون سلحشور فرد، دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت چندی قبل در یک مسجدی یکی از علماء روحانی روایتی را برای نمازگزاران شرح می داد. روایت از این قرار است که «روزی ابلیس در گوشه مسجدالحرام ایستاده بود ... پیامبر(صلّی الله علیه و آله) نزدیک او رفت و فرمود: ای ملعون! تو را چه شده است که این چنین ضعیف و رنجوری؟ گفت: یا رسول‌الله! از دست امت تو به جان آمده و گداخته شدم و صبر و طاقتم تمام شده است ... هفت خصلت نیکو در امت تو وجود دارد که من هر چه تلاش می‌کنم، این خصلت‌ها را از آن ها بگیرم، نمی‌توانم! ... آن خصلت‌ها عبارت‌اند از اینکه هر گاه به هم می‌رسند سلام می‌کنند، وقتی همدیگر را ملاقات می‌کنند با یکدیگر دست می‌دهند ...» (1) وقتی نقل روایت به اینجا رسید آن عالم روحانی به خاطر شرائط کرونایی و توصیه هایی که مطرح است ملاحظه ای کرد و گفت: «البته تخصصاً می گویند دست ندهید» اما علی رغم یادداشت های قبلی در این خصوص باز هم در اینجا لازم است نکاتی را ذکر کنم: همانطور که آن عالم روحانی ملاحظات تخصصی پزشکان را در سخنانش نظر گرفت، از متخصصان علوم پزشکی نیز انتظار می رود که در توصیه های خود، آموزه های دینی، اخلاقی، فرهنگی و اجتماعی را در نظر بگیرند و نشان دهند که بر اهمیت آداب اجتماعی واقف هستند و آن ها را نفی نمی کنند، بلکه صرفاً بنا بر یک ضرورت پیش آمده توصیه به ترک موقت یکی از آداب اجتماعی می کنند و همچنین خوب است اظهار امیدواری کنند که با رفع شرائط کرونایی دوباره بتوانیم دست یکدیگر را به مهر بفشاریم. نکته بعدی اینکه آیا واقعاً توصیه به دست ندادن یک توصیه تخصصی است؟ این توصیه بر مبنای کدام مشاهدات و بررسی های علمی صادر شده است؟ طبق بررسی های به عمل آمده، سطوح نقش چندان شادکامي واقعي عزاداران حس...